Gå til hovedinnhold

Translate

De "jekt": Een oud schip in Noord-noorwegen

 In een museum in Noord-noorwegen staat een oud en mooi vrachtschip, een jekt. Dit museum vertelt het verhal over de handel eeuwen geleden met onder andere vis uit Lofoten, die naar Bergen vervoerd werd, samen met visolie, stokvis, en hout. Terug vanuit het zuiden kregen de noorderlingen graan, hennep, sterkedrank, en diverse uitrusting.

foto: Karstein Djupdal

Gedurende 400 jaar moeten er ongeveer 3000 van deze schepen in Noorwegen gebouwd zijn; tegenwoordig zijn er alleen maar 3 over. Waarvan éen zich in het jektefart museum bevindt.

Dit is een etymologie blog, zo dit artikel gaat over het woord jekt. Dit woord wordt niet meer in het Noors niet meer gebruikt (behalve wanneer men over deze oude schepen sprekt), en de Noorsen hebben mischien alleen maar een gevoel dat het over een soort boot gaat.

Nou, interessant is, dat een heleboel Noorse maritime woorden vanuit het Nederlands komen. Ook zo met het woord jekt. Die komt van het Nederlandse "jacht". Een jacht is een soort boot, en is een afkorting van "jachtschip" of "jachtschuit". Het woord "schuit" is overigens met het woord "schieten" verwant, en betekende een lichtgewicht en snel boot. In het Noors heeft men het woord skøyte (uit het Nederlands), maar ook skute, die uit het Oudnoors komt. Zowel schuit als jacht betekende een snel boot - goede worden om reclame voor de schepen te maken.

Tegenwoordig betekent jacht meestal een luxe plezierboot. In het Engels zegt men yacht, en dit woord komt ook uit het Nederlands. In het Noors gebruiken wij tegenwoordig het engelse woord yacht (met engelse uitspraak) voor dit soort boot.

Statenjacht Utrecht (wikipedia)
Die nederlandse "jacht" waren oorspronkelijk kleine lichte scheepjes die voor oorlogsdoeleinden werden gebruikt op de Vlaamse kust in de 17e eeuw. Daarna werden de jachten vervoermiddel. (wikipedia)

De grondbetekenis van "jacht" is natuurlijk "te jagen". Het Proto-West-Germaanse woord *jagōþu betekende ook jagen, zowel wilde dieren jagen om te doden, als ook vervolgen of najagen in het algemeen.

In het Noors heeft men het woord jakt in deze betekenis, het is dus interessant dat het woord voor het schip jekt werd.

Het Noors heeft veel andere woorden uit het Nederlands opgenomen. Mischien komen er later nog meer blogberichten over Nederlandse woorden.



Bronnen



Etiketter:

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

Jul på alle verdens språk

 Hvilke navn brukes for "jul" i ulike språk? Jul er en veldig gammel feiring. I før-kristen tid hadde man en midtvintersfest i forbindelse med at sola snudde, Festen hadde kanskje noe å gjøre med tanken om at man måtte blidgjøre gudene slik at sola skulle komme tilbake.  Keiser Konstantin, den første kristne keiseren, innførte på 300-tallet feiringen av Jesu fødsel, og la den til vintersolhverv, som i romersk kalender var 25. desember. I dag bruker vi på norsk og andre nordiske språk fremdeles det førkristne ordet jul , Det norrøne ordet var jól . Det er usikkert hva det kommer av. I vikingtiden ble jul i følge Kong Håkon den Godes saga feiret på "hökunótt", som var 13. januar. Dette var en fest der folk samlest og feiret over flere dager. Vikingskipmuseet Språk som bruker ordet "Jul" Norsk, svensk og dansk: jul Nordsamisk: Juovllat Estisk: Jõulud Finsk: Joulu Islandsk: Jól Færøysk: Jól og på engelsk: Yule Latinske språk - natalis Latinske språk ...
Legg inn en kommentar
Les mer

Proto-germansk såpe

 Wīz waskamaz saipōmiz. I løpet av Romerrikets storhetstid kom mange ord inn i germanske språk fra latin. Men noen ord gikk motsatt vei. Jeg hørte nylig en podkast om proto-germansk ("A language I love", 15. juli), med vert Danny Bate og gjest Yoïn van Spijk, og det ble nevnt at ordet "såpe" er et ord som opprinnelig kom fra proto-germansk inn i latin, og har endt opp i mange språk. Setningen "Wīz waskamaz saipōmiz" betyr "Vi vasker oss med såpe". Antakelig ikke riktig, men et forsøk på å oversette til proto-germansk. "Saipōmiz" er instrumental-kasusen av "saipǭ" som betyr såpe. En annen forklaring på ordet er en historie om fjellet "Sapo" som skal ha gitt navnet på såpe til romerne, men denne er ikke sann. [se første kildehenvisning] Det er selvsagt interessant at de germanske stammene, som ble sett på som barbarer av Romerne, brukte såpe og kanskje lærte Romerne å lage det. Såpe er mye eldre enn tilbake til germane...
Legg inn en kommentar
Les mer

Ord for snø: mjell, skare, flukse

 Hvilke språk har mange ord for snø? Inuit, eller samisk? Og hva er lyden av snø som er kaldere enn 10 minus? Samisk har svaret. Men først, norske ord for snø. Hvor mange er det? utsikt fra huset mitt Nå i januar har vi mye snø i dette landet, og vi har mange ord for ulike typer snø, også i norsk. På  denne nettsiden som har ligget ute siden 1998(!), har Ivar S. Ertesvåg laget en oversikt over alle tenkelige ord som finnes i norsk for snø. Det er flere enn du tror - minst 100, kanskje 300, avhengig av hvordan man teller. Noen interessante ord vi har i norsk om snø. Antakeligvis kan du de fleste, men kanskje ikke alle: flukser - store snøflak snøfiller  - store snøflak snøkjerring - ekstra store snøflak sludd, slette - vått snøfall slaps - våt snø på bakken kramsnø - fuktig snø (men ikke så fuktig som slaps). Kramsnø er 'snø som egner seg godt til å lage snømann av' (dvs ca 0 grader) mjell -  løs og tørr snø kornsnø, borr - en kornete type gammel snø hålke - gla...
Legg inn en kommentar
Les mer