De "jekt": Een oud schip in Noord-noorwegen

In een museum in Noord-noorwegen staat een oud en mooi vrachtschip, een jekt. Dit museum gaat over de handel eeuwen geleden met onder andere vis uit Lofoten, die naar Bergen vervoerd werd, samen met visolie, stokvis, en hout. Terug vanuit het zuiden kregen de noorderlingen graan, hennep, sterkedrank, en diverse uitrusting.

foto: Karstein Djupdal

Gedurende 400 jaar moet er ongeveer 3000 van deze schepen in Noorwegen gebout zijn; tegenwoordig zijn er alleen maar 3 schepen over. En een daarvan staat in het jektevaart museum.

Dit is een etymologie blog, zo dit bericht gaat over het woord jekt. Dit woord is niet meer in gebruuik in Noors (behalve wanneer men over deze oude schepen sprekt), en de Noorsen kennen dit woord niet, maar hebben mischien een gevoel dat het over een soort boot gaat.

Nou, interessant is, dat een heleboel worden in het zeevaart in het Noors, vanuit het Nederlands komen. Ook zo met het woord jekt. Die komt van het Nederlandse "jacht". Een jacht is een soort boot, en is een afkorting van "jachtschip" of "jachtschuit". Het woord "schuit" is overigens met het woord "schieten" verwant, en betekende een lichtgewicht en snel boot. In het Noors heeft men het woord skøyte (uit het Nederlands), maar ook skute, die uit Oudnoors kommt. Zowel schuit als jacht betekende een snel boot - goede worden om reclame voor de schepen te maken.

Tegenwordig betekent jacht meestal een luxe plezierboot. Op Engels zegt men yacht, en dit woord komt ook uit het Nederlands. In het Noors gebruiken wij tegenwoordig het engelse woord yacht (met engelse uitspraak) voor dit soort boot.

Statenjacht Utrecht (wikipedia)

De nederlands "jacht" waren oorspronkelijk kleine lichte scheepjes die voor oorlogsdoeleinden werden gebruikt op de Vlaamse kust in de 17e eeuw. Daarna werden de jachten vervoermiddel. (wikipedia)

De grondbetekenis van "jacht" is natuurlijk "te jagen". De Proto-West-Germaanse woord *jagōþu betekende ook jagen, zowel wilde dieren jagen om te doden, als ook vervoelgen of najagen in het algemeen.

In het Noors heeft men het woord jakt in deze betekenis, dus het is interessant dat het woord voor de schip jekt werd.

Het Noors heeft veel andere woorden uit het Nederlands opgenomen. Mischien komen er later nog meer blogberichten over Nederlandse woorden.

Bronnen

Kommentarer

Populære innlegg fra denne bloggen

Selvsentrering: Hvordan si "jeg"

På norsk har vi veldig mange dialektvarianter av pronomenet "jeg". Har andre språk i Europa slike variasjoner? Ja. For eksempel har svensk ja, jag, jau, og jå . Tysk har i ch, ech, aich, äich, Isch, I, og Ik , så det er hele 7 varianter. Men jeg tror ikke det er noen som har så mange som norsk. Det morsomme er jo at ingen uttaler "jeg" slik som det skrives. Jeg har klart å finne 13 ulike varianter, basert på ulike kilder: æ, æg, æi, æig, eig, eg, e, i, ei, jæi, jæ, je, og jei. Nord-Norge I følge UiT sin webside om nordnorske dialekter så har vi 6 varianter bare i Nord-Norge: e - Vefsn, Brønnøy, Salten, Værøy, Røst eg - Ranamål, dialektar i Lofoten, Sør-Troms unntatt kysten, Nord-Troms æ, æg - Vesterålen, Ofoten, kysten av Sør-Troms (sørsnippen av Tranøy kommune, Bjarkøy, Dyrøy, Ibestad, Harstad, Kvæfjord, Skånland). Forma æg blir oftast brukt emfatisk. æ - Nord-Senja, mesteparten av Tromsø kommune og Balsfjord, Finnmark og alle bymål nord for Saltfjellet

Les mer

Øl, alu, og bjórr (og noen flere ord)

Øl har vært brygget siden de første sivilisasjonene. Men visste du at man på norrønt hadde fire ord som er relatert til øl? Øl ble spredt i Europa av germanske og keltiske stammer allerede 3000 år før Kristus. Den romerske historikeren Tacitus skriver at de germanske stammene brygget godt øl, og hadde en tendens til å feste og drikke seg fulle. Altså akkurat som i dag. Ølet ble brygget på bygg eller hvete, men kunne også inneholde frukt, krydder, og narkotiske urter. Humle ble ikke brukt på denne tiden, men einer og andre urter kunne bli brukt. Øl på gamlemåten, Lapin voiman på et marked i Turku Foto: Sami Brodkin 2016 Romerne kalte øl cervesia , et ord som kom fra det keltiske ordet *kurmi . Det vil si at de lærte om øl fra gallerne. Moderne irsk (som er et keltisk språk) har ordet coirm , som betyr "fest" eller "øl", men de har også ordet beoir , som kommer fra norrønt bjórr . Engelske beer har samme opphav: Det proto-germanske ordet var *beuzą . Men bjórr va

Les mer

Talk about yourself: How to say "I" in Norwegian

Norwegian has a lot of dialectal variation, and one way this is particulary apparent is in the many variants that exist for the pronoun "I". This word has 13 variants in Norwegian: æ, æg, æi, æig, eig, eg, e, i, ei, jæi, jæ, je, and jei. And yes, you'll hear (most) of these variants when you travel around Norway! Why so many variants So what's the reason for all these variants? I think there are two reasons: Dialects are cool in Norway! We don't speak a national standard variety, but are proud of speaking our dialects Norwegian dialects originate from both Old West Norse and Old East Norse, or to say it another way: the boundary between those Old Norse variants divides present-day Norway. The mountain range dividing Norway in east and west has also divided the dialects into two main varieties. Other languages in Europe Other languages in Europe also have dialectal variants for the word "I", notably German, sporting about 7 variants: ich, ech, aich, ä

Les mer

ordvandring

Søk i denne bloggen

Translate